لازم است قبل از پرداختن به بحث اصلی ، مطالبی به منظور ایجاد یک چارچوب ذهنی مطلوب از موضوع ، در قالب های زیر بیان گردد :
الف ) طرح بحث و تبیین جایگاه موضوع
ب ) اهمیت موضوع و چرائی انتخاب آن
ج ) پرسش های تحقیق
د ) فرضیه های تحقیق
ه ) روش تحقیق و موانع آن
و ) پلان کلی و بیان منطق آن
مبحث دوم- دستکاری در بازار اوراق بهادار
اعتماد عمومی به سلامت بازارها ، قدرت نقد شوندگی وکارایی آن ها را افزایش می دهد واین امور در مورد بازار سرمایه و بویژه بازار اوراق بهادار اهمیت درخور ملاحظه ای دارد . حجم خریدوفروش سهام مخصوصا از طریق بورس شاخصی برای رشد و توسعه اقتصادی هرکشوری به حساب می آید. اما در عین حال خرید وفروش یا سرمایه گذاری در زمینه سهام شرکت ها ازنظرمردم یک تجارت پرخطربه حساب می آید . سهام اگرچه ممکن است با سرعت و به میزان بیشتری نسبت به پولی که درحساب های سپرده سرمایه گذاری قرارمی گیرد افزایش یابد اما احتمال سقوط ارزش آن به مقدار فراوان نیز وجود دارد به همین خاطرسرمایه گذاری ازطریق بورس همواره با ریسک همراه بوده است . بنابراین افرادی که بورس را برای سرمایه گذاری انتخاب می نمایند همواره نسبت به مقوله ریسک بازارحساسیت زیادی ازخود نشان می دهند . درچنین شرایطی حساسیت بسیار بالای بازار اوراق بهادار نسبت به شایعات و اخبار منتشره درآن امری توجیه پذیرخواهد بود .
تأثیرپذیری سرمایه گذاران از اطلاعات و شایعات درنوسان قیمت ها و حجم معاملات متبلورمی شود بدین ترتیب انگیزه زیادی برای متقلبین به منظور نشر اطلاعات گمراه کننده و هدایت افکار عمومی به سوی منافع نامشروعشان وجود دارد .
دراین شرایط سازمان بورس اوراق بهادار با نظارت براخبار ، اطلاعیه ها و صورت های مالی منتشرشده علاوه برآنکه جریان اطلاع رسانی را تسهیل می نماید. به بررسی صحت و سقم اطلاعات منتشرشده نیز می پردازد .
عامل دیگری که برتصمیم گیری سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تأثیرمی گذارد حجم دادوستدهای انجام شده سهام است که می تواند مهمترین ویژگی نقدشوندگی سهام مورد نظر باشد . در چنین شرایطی متقلبین می توانند با دستکاری در بازار و ارائه نمایش کاذبی از فعالیت معاملاتی سهام به گمراه نمودن سرمایه گذاران بپردازند و آن ها را به خرید سهام موردنظرشان ترغیب نمایند .
متقلبین برای انجام چنین معاملاتی از اساسی وحتی شرکت های بدلی استفاده می کنند .گاهی چند متقلب با تشکیل اتحادیه ای مخفی به رد وبدل نمودن سهام در بین خود می پردازند و پس از جلب دیگر سرمایه گذاران ، به فروش سهام مذبور در قیمت های بالاتراحترام می نمایند دراین شرایط مشخص است که شناسائی متقلبین بسیار پیچیده و دشوار است و دراین راستا واحدهای نظارتی بورس وظیفه دشواری پیش روی دارند .
دراین مبحث نیز مانند مبحث گذشته لازم است ابتدا به درک درستی از مفهوم دستکاری در بازار
اوراق بهادار دست یابیم و سپس به بررسی عناصرتشکیل دهندة این جرم بپردازیم .
گفتار اول- ماهیت و تعریف دستکاری در بازار اوراق بهادار
تعریف و بیان مفهوم دستکاری در بازار برخلاف تبیین روش ها ، اهداف و طرف های درگیر آن امری دشوار است . در بیشتر موارد دستکاری را براساس روش ها و اهداف آن تعریف می کنند . برهمین مبنا دستکاری دربازار عبارت است از :
« عملی آگاهانه به منظور تشویق دیگران به خرید سهام یا تغییر قیمت به صورت ساختگی » یا « کنترل قیمت اوراق بهادار با استفاده از معاملات ساختگی »
با استفاده ازاین تعاریف و جمع بندی آنها ، به طورکلی می توان گفت دستکاری در بازار عبارت است از « فعالیت هائی که به هر طریق ممکن کارکرد آزادانه عرضه وتقاضای بازار را دچار اخلال می نماید و فعالان به خلق قیمت های ساختگی و نمایش کاذبی از فعالیت بازار سهام و درنهایت گمراه ساختن فعالان بازار مبادرت می ورزند » .
دستکاری معمولا درمراحل اولیه رشد بازارها و درشرایطی رخ می دهدکه بازارها به برخی کمبودهای ساختاری دچار است ، این امر در بازارهایی که عرضه و تقاضا درآن محدود است نمود بیشتری می نماید بویژه درمواردی که فعالان بازار اطلاعات کافی درمورد ساختار بازار نداشته یا قوانین به خوبی تعریف نشده باشد و نظارت کافی براجرای آن ها نیز صورت نگیرد .
با رشد وگسترش بورس و اوراق بهادار و استفاده از ابزارهای مشتق تمایل وامکان دستکاری با استفاده از شیوه های جدید نیز قوت میگیرد . برای مثال ؛ قیمت اوراق بهادار ممکن است به منظور تأثیر نهادن بر قراردادهای مرتبط با آن دستکاری شود وطرف دیگرقرارداد و سهامداران را که با قیمت های دستکاری شده مواجه اند متضرر نماید . اینترنت نیز مجال دستکاری در بازار را افزایش می دهد . از طریق اینترنت اطلاعات به سرعت و با هزینه کم و به راحتی دربین شمار زیادی از مردم منتشرمی گردد و بدین ترتیب فرصت بی نظیری برای نشر اطلاعات گمراه کننده با انگیزه تغییر قیمت یا نمایش کاذبی از فعالیت معاملاتی سهام به وجود می آید . بنابراین شیوه های دستکاری در بازار و عناصرآن بسیار متنوع اند و به همین نحو قوانین و مقررات بازدارنده و چگونگی مجازات متخلفان نیزگسترده است . به طورکلی نحوه برخورد نظام های مختلف قضائی با مسئله دستکاری متفاوت است . دربعضی نظام های قضائی دستکاری یک جرم کیفری و دربعضی دیگریک جرم مدنی- اداری است و درمواردی نیز آن را جرمی هم کیفری و هم مدنی- اداری می دانند .
در اینجا لازم است شناختی هرچند اجمالی از انواع دستکاری در بازار و اهداف مرتکبین از مبادرت به چنین اقداماتی داشته باشیم .
گفتار دوم- انواع و اهداف از دستکاری در بازار اوراق بهادار
الف- انواع دستکاری در بازار اوراق بهادار
به طورکلی دستکاری دربازار به دو صورت انجام می شود : دستکاری مبتنی براطلاعات و دستکاری مبتنی برمعامله .
1- دستکاری مبتنی بر اطلاعات
این نوع از دستکاری در بازار برپایة انتشار اطلاعات یا شایعات نادرست به منظورگمراه نمودن شرکت کنندگان بازار صورت می پذیرد . به عنوان مثال متخلف با انتشار اطلاعات نادرست یا دامن زدن به شایعات ، تقاضا برای سهام را که خود پیش از آن خریداری نموده است افزایش می دهد و سپس در قیمت های بالاتر اقدام به فروش آن می نماید . براین اساس بورس ها علاوه برنظارت بر صحت و سقم صورت های مالی با وضع قوانینی برای شرکت ها آن ها را ملزم به انتشار مرتب اطلاعات خود درسطح عموم می نمایند تا از این طریق انتشار شایعات دشوارگردد . دستکاری مبتنی براطلاعات خودبردوگونه است :
1- 1 دستکاری از طریق انتشار اطلاعیه پس از انجام دادوستد
این حالت مربوط می شود به معاملاتی که براساس انتظار متخلف از تأثیر اطلاعیه ها صورت می گیرد.
برای مثال خرید سهام و سپس انتشار اخبار امیدوارکننده درمورد ارزش آتی آن روش مناسبی برای افزایش ارزش سبد سهام درمیان مدت است .
2- 1 دستکاری از طریق انتشار اطلاعیه پیش از انجام دادوستد
دراین حالت پس از انتشار اخبار و ارقام نادرست درمورد شرکت وتأثیرآن ها برقیمت اوراق بهادار، معامله براساس اطلاعات درست شخص صورت می گیرد .
2- دستکاری مبتنی بر معامله
این نوع از دستکاری طیف بسیار وسیعی از روش ها را دربرمی گیرد . دستکاری مبتنی برمعامله را در یک تعریف کلی می توان دستکاری در بازار با استفاده از دادوستدهای مؤثر بر ارزش واقعی یا انتظاری سهام دانست .
شناسائی معاملات متقلبانه ای که با هدف خلق قیمت های ساختگی یا افزایش کاذب فعالیت دادوستد سهام انجام می شود امری دشوار وپیچیده است . بدین منظور اغلب بورس های دنیا از ترکیبی مشتمل بر برنامه های نرم افزاری هشدار دهنده و متخصصان و تحلیل گران بازار استفاده می نمایند و با این حال در مواردی حتی اذعان به ناتوانی درکشف چنین تخلفاتی دارند . در این نوع دستکاری اشخاص متخلف اغلب در پشت افراد یا شرکت های بدلی خود را مخفی می کنند و درمواردی نیز افراد مرتبط با هم در اقدامی هماهنگ و مشترک معاملات متقلبانه ای را به مرحله طرح ریزی و اجرا می گذارند .
ب- اهداف از دستکاری در بازار اوراق بهادار
لینک منبع و پست :http://campiran.ir/project-105415-413-%d9%be%d8%b1%d9%88%da%98%d9%87-%d8%a2%d9%85%d8%a7%d8%af%d9%87-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d9%88%d8%b6%d9%88%d8%b9-%d8%ac%d8%b1%d8%a7%d8%a6/
- ۹۵/۰۶/۲۶